Een adderbeet: wat te doen?

Een paar dagen geleden zag ik via facebook een bericht van iemand wiens hond gebeten was door een adder. Dit is niet de eerste keer dat ik hierover hoorde, het gebeurt immers vaker. Sterker nog: het komt steeds meer voor. Met grote gevolgen: uiteraard de schrik bij de eigenaar maar zeker ook voor de hond of kat die wordt gebeten kan het vergaande gevolgen hebben. Helemaal als niet snel wordt gehandeld. Omdat vaak niet duidelijk is waarom hond of kat zich ineens vreemd gedraagt of gewoonweg niets meer kan, dit artikel. Laat het je niet afschrikken, het is puur ter informatie.

De adder op zich

Van de drie slangensoorten die in Nederland voorkomen is de adder de enige gifslang. Hij is goed te herkennen aan de donkere zigzag-streep over zijn rug, en hij kan wel 50-60 centimeter lang worden. Vrouwtjesadders zijn over het algemeen roodbruin van kleur, de mannetjes grijsbruin tot lichtgrijs. Een adder heeft een verticale pupil, in tegenstelling tot de andere twee slangen. De hoofdvoeding van een adder bestaat uit muizen.

Buiten de winterperiode zijn adders vooral in de vroege ochtend te vinden als ze liggen te zonnen. In de warmste tijd van de zomer hebben ze niet zo'n behoefte aan een zonnebad en vind je ze niet heel snel.

Tussen maart en mei liggen de mannetjes veel in de zon om energie op te doen voor de voortplanting. Dit begint half april; de mannetjes zijn dan verveld en gaan actief op zoek naar vrouwtjes. De kans om ze dan tegen te komen is erg groot. Na de paartijd zonnen adders minder, pas in de nazomer gaan zwangere vrouwtjesadders dit weer veel doen. Echte slangenkuilen en nesten vol addergebroed vindt je niet, maar de kleine slangetjes blijven de eerste tijd wel bij elkaar in de buurt.

Adders zijn koudbloedig, ze moeten 's ochtends eerst opwarmen. Ze mogen dan doof zijn, maar trillingen in de bodem voelen ze enorm goed. Als ze niet worden bedreigd zijn adders niet agressief. Het gif is kostbaar, dit zullen ze niet zomaar verspillen. Geen onverwachte bewegingen, voldoende afstand en dan is er geen gevaar. Een adder zal bij onraad het liefst wegkruipen als dat kan.

Ook pasgeboren adders zijn al giftig.

Waar gebeurt het?

In principe kan een hond of kat overal worden gebeten, zelfs in je eigen achtertuin wanneer je lekker vrij en kalm woont. Het gebeurt echter wel het meest in natuurgebieden, heidevelden en bosrijke omgeving. Wij mensen zijn vaak nogal luidruchtig en schrikken de adders wel af of houden ze uit de buurt. Maar een hond of kat maakt minder lawaai en kunnen de adders zo ineens aan het schrikken maken. Ze kunnen ze zelfs stalken, omdat ze meer dan geinteresseerd zijn in 'dat kronkelende gekke ding'. Erg leuk om daar iets mee te gaan doen...

De meeste honden en katten worden gebeten in de neus, de nek of de poten. Waarschijnlijk omdat deze, wanneer hond of kat in de buurt komen, de plekken zijn die voor een adder het meest makkelijk te raken zijn.

Wat gaan we doen?

Probeer, als je in de gaten hebt gehad dat jouw hond of kat door een adder is gebeten, niet om de adder te doden. Een adder kan (nadat het lijkt alsof hij dood is) nog uren daarna bijten. Bovendien heeft het helemaal geen zin de adder te doden, focus je op je dier want elke seconde is belangrijk. Wat je wel kunt doen is om (als je hem bij de hand hebt) heel snel een foto te maken van de adder zodat je die aan je dierenarts kunt laten zien. Mocht dat niet lukken, dan kun je hem ook altijd omschrjiven. Uiteraard moet je het dan wel gezien hebben.

In veel gevallen merk je pas aan jouw hond of kat dat er iets heel erg mis is als de situatie al even is geweest. Veel dieren laten niet merken als ze worden gebeten. Ze kunnen wel ineens een sprongetje maken of heel even iets piepen, maar het is vaak geen moord en brand. Het seintje dat er iets niet goed is komt dus pas vaak wanneer je al weer een stuk verder bent.

En wanneer dat gebeurt: probeer in eerste instantie heel kalm te blijven. Erg moeilijk in deze situatie, maar daar is jouw dier wel het meest bij gebaat. Probeer je dier te tillen. Als een hond of kat gebeten is door een adder dan is het belangrijk dat er zo min mogelijk wordt bewogen.

Hoe meer beweging, hoe makkelijker en sneller het gif door de bloedbaan stroomt. En dat is vaak ook het lastige: tegen de tijd dat je in de gaten hebt dat er iets niet goed zit, is het gif zich al uitgebreid aan het verspreiden.

Dus: nadat je besloten hebt zo kalm mogelijk te blijven probeer je je dier zo snel mogelijk in de auto te krijgen om vervolgens naar een dierenarts te rijden voor medische hulp. En let op: dat is echt nodig!

Wat zie je als je dier gebeten is door een adder?

Als een adder jouw hond of kat bijt, dan zal de plek waar het dier is gebeten, opzwellen. Heel snel. De algemene symptomen van een adderbeet kunnen zijn:

* Zwelling

* Bloeden

* Veel pijn

* Zwakte

* Versnelde ademhaling

* Lage bloeddruk

Bij honden klontert het bloed sneller dan bij katten, daarom kunnen de symptomen bij honden vaak ook sneller verlopen. Ook snuffelen honden meer, gebruiken hun neus meer dus de kans dat zij daar worden gebeten is bij hen groter dan bij katten. In de neus van de hond komen meer bloedvaten samen dan bij de kat, waardoor gif (als ze daar worden gebeten) sneller rond gaat. Bovendien zullen katten sneller van zich af slaan, waardoor er wat minder kans is dat ze gebeten worden in een gebied wat erg rijk is aan bloedvaten. Maar dit maakt het natuurlijk niet minder ernstig.

Ga geen ijs op de plek leggen en probeer het gif er niet uit te zuigen. Doe de halsband af als jouw dier gebeten is in het deel rondom de nek en probeer de plek van de beet boven hartniveau te houden. Probeer geen angst te zaaien, hoe moeilijk ook. Jouw dier zal hiervan geheid ook net zo gestresst raken en dat is het laatste wat je wilt. Hoe minder beweging hoe beter, dus heb je de mogelijkheid jouw hond of kat te dragen, doe dit dan zeker. Zijn er mensen in de buurt, vraag hulp en zorg dat je zo snel mogelijk bij een dierenarts komt.

Probeer, indien mogelijk, de dierenarts al te bellen als je in de gaten hebt dat er iets mis is. Tegengif is namelijk voor dieren bijzonder moeilijk verkrijgbaar. Wat zeg ik: het is maar op 1 plek verkrijgbaar en als je daar niet in de buurt bent, dan wordt het een lastige opgave..

Maar wel heel belangrijk om te laten weten dat je er aan komt, zodat er alvast iets ondernomen kan worden. Hoe eerder jouw dier wordt behandelt, hoe groter de kans dat hij goed herstelt.

Is het te voorkomen?

Ik denk dat het lastig wordt, omdat adders op steeds meer plekken kunnen voorkomen. Er zijn plaatsen die eigenlijk niet voor ons mensen vrij toegankelijk zijn, maar met de drukte die de coronatijd met zich meebrengt zijn er genoeg mensen die letterlijk buiten de gebaande paden gaan. Tja.. en dat kunnen juist plekken zijn waar adders ongestoord denken te kunnen gaan liggen zonnen.

Uiteraard kan het ook gebeuren met loslopende honden die de struiken in gaan, maar dat is echt niet de enige mogelijkheid: ook aangelijnd kunnen honden worden gebeten. Probeer weg te blijven van plekken waar veel vuil en rotzooi wordt neer gegooid. Dit trekt knaagdieren (als muizen) aan en knaagdieren trekken weer adders aan.

Blijf zoveel mogelijk uit het lange gras en de bosjes en als je een adder ziet, probeer er dan niet heel sneaky langs te lopen. De kans dat hij alsnog schrikt en bijt is zeer zeker aanwezig. Draai om en kies een andere weg.

Is er dan verder niks wat we zelf kunnen doen bij een adderbeet?

Jawel. Zeker niet ter vervanging van de dierenarts, want dat is wel prioriteit nummer 1.

Maar er is een heel mooi klassiek homeopathisch middel wat je hiervoor zeker in je ehbo-doos zou kunnen hebben. Of beter nog: mee zou kunnen nemen als je gaat wandelen. Ik mag op social media geen specifieke middelen noemen, dus als je hier meer over wilt weten dan kun je uiteraard contact met me opnemen. Je kunt dit middel alvast toedienen wanneer zich symptomen gaan ontwikkelen.

Dit artikel schrijf ik zeker niet om je bang te maken. Het gaat me er alleen om dat je weet welke gevolgen een adderbeet kan hebben. Het is niet ondenkbaar dat het zou kunnen gebeuren. Jaren geleden ben ik zelf door een adder gebeten, en ik kan je zeggen: ik schrok me dood. Gewoon omdat ik geen flauw idee had wat er was gebeurd. Ik was precies in de juiste omgeving: hoog gras, stapel hout, ik wilde een bal pakken en hoppa... daar kwam 'ie. Gelukkig was ik snel weer de oude na huisartsbezoek, maar sindsdien kijk ik wel goed uit waar ik loop. Zowel voor mezelf als voor Morris. En ik weet in elk geval wat te doen als het gebeurd.

Al is het ook nog maar de vraag of ik dan werkelijk zo cool kan blijven.. laten we hopen dat het niet nodig is!